Zo de tijd, zo de tijdschriften
Met deze op Cicero geïnspireerde uitspraak (‘o tempora, o mores’) begint Henk Procee zijn mooie terugblik op de lange geschiedenis van het tijdschrift Wijsgerig Perspectief in 2012. De aanleiding ervan was het plan van de toenmalige uitgever Boom om de papieren versie van het tijdschrift te vervangen door een digitale. Een enquête onder het abonneebestand wees echter uit dat de lezers het papier koesterden en niet op zo’n manoeuvre in de richting van het digitale zaten te wachten.
Wijsgerig Perspectief ging niet over op alleen digitaal. Maar het blad bewoog wel degelijk: van uitgeverij Boom ging het naar de uitgever van Filosofie Magazine, met als doel in oplage te groeien, jongere lezers aan te spreken en een verdieping te bieden voor abonnees van Filosofie Magazine. Daarnaast werd de website filosofie.nl inhoudelijk verrijkt met artikelen uit Wijsgerig Perspectief.
Inmiddels zijn we zo’n acht jaar verder en zijn we er trots op dat Wijsgerig Perspectief nog steeds op papier bestaat. Daarnaast is ze online toegankelijk gemaakt. Het aantal abonnees is gegroeid en meer divers van samenstelling. De redactie is verjongd en meer dan voorheen is er aandacht voor redactionele begeleiding van auteurs. De auteurs zijn vaak wat jonger dan in het verleden, en ook bijdragen van auteurs met een multidisciplinaire wetenschappelijke achtergrond worden gewaardeerd.
Ook deze ontwikkeling zegt iets over de mores van de tijd. Disciplinevastheid is niet altijd een mogelijkheid in een verschraald academisch baanaanbod. En hoe meer verankerd in de academische instituties, hoe groter vaak de werkdruk qua onderwijs en onderzoek en hoe minder tijd voor een bijdrage aan een blad als Wijsgerig Perspectief.
Wat betekent dat alles voor de inhoud van het blad? Wijsgerig Perspectief op maatschappij en wetenschap is in 1960 opgericht met als doel de academische filosofie uit haar ivoren toren te halen en, aldus Henk Procee, bij te dragen aan Bildung. Procee omschrijft Wijsgerig Perspectief als het eerste filosofische publiekstijdschrift in Nederland. Maar zo de tijd, zo de tijdschriften. Waar Filosofie Magazine kan worden omschreven als een publieksblad, een special interestblad voor een algemene, brede lezersgroep, zou je het huidige Wijsgerig Perspectief veeleer kunnen omschrijven als een tijdschrift voor publieke filosofie. Ze is zich minder gaan richten op Bildung dan op een bijdrage aan actuele discussies in de samenleving.
Zo de tijd, zo de tijdschriften betekent ook weerstand bieden aan de dominante tijdgeest. Wijsgerig Perspectief biedt daartoe onder meer een vertaling van academisch filosofische inhouden en debatten naar een geïnteresseerde, niet uitsluitend academisch-filosofisch onderlegde lezersgroep. Dit gebeurt in de vorm van nummers over een bepaald thema, zoals vergeving, technologie, klimaat, identiteitspolitiek, dierfilosofie, zorg, onderwijs etc., of over het actuele belang van een bepaalde filosoof, bijvoorbeeld Bruno Latour, Gilles Deleuze, Donna Haraway, Albert Camus.
De redactie staat op de brede en beroemde schouders van haar voorgangers. Dankzij de belangeloze inzet van talloze redacteuren en de bijdragen van talloze auteurs vieren we het zestigjarig bestaan van Wijsgerig Perspectief. En we gaan door, telkens weer vernieuwend en inspirerend.
En we kijken terug. Uit oudere en recentere jaargangen van Wijsgerig Perspectief kozen de leden van de redactie en de redactieraad hun favoriete artikelen die u kunt lezen in dit dossier. Een tweetal favorieten ontbreekt in het digitale dossier, omdat de artikelen van voor het digitale tijdperk stammen. Toch delen we deze titels graag met u – Theo Zweerman (1972), Wir Nussknacker der Seele, wir Fragenden und Fragwürdigen. 12-2 en Kees van Peursen (1962), Verschuivend wereldbeeld, 2-3 – wie weet kunt u ze nog terugvinden in uw persoonlijke archief.
