Kennis en ervaring zijn bij Aristoteles twee nauw verwante begrippen. Om ervaringen te verwerven moeten we de wereld om ons heen waarnemen. Dat is de eerste stap naar kennis. Hoogleraar antieke wijsbegeerte Carlos Steel legt uit hoe we van deze kennis tot wijsheid komen.
Steel schrijft dat we volgens Aristoteles tot de eerste algemene inzichten en wijsheden komen door de wereld waar te nemen.
‘Door waarnemingsgegevens met elkaar te verenigen kan men ervaring verwerven; als men bijvoorbeeld een aantal malen heeft ondervonden dat een bepaald kruid heilzaam was wanneer iemand die koorts had er een aftreksel van dronk, of dat in bepaalde omstandigheden koude kompressen een genezende uitwerking hadden. Zulke ervaring doet men al doende op, zoals Aristoteles kon zien wanneer hij als jongen met zijn vader, die arts was, meeging op ziekenbezoek. Op dit niveau van kennis ontstaat al enig algemeen inzicht in gelijke gevallen.’
De menselijke drang naar kennis stopt niet bij de ervaring. Want als we weten dat iets zo is, weten we nog niet waarom dat zo is.
‘Wie kan uitleggen waarom een bepaald kruid een bepaalde heilzame uitwerking heeft – bijvoorbeeld omdat het uit die en die elementen is samengesteld – of waarom iemand aan een bepaalde ziekte lijdt – bijvoorbeeld omdat in zijn lichaam de zwarte gal overheerst – die heeft meer dan alleen feitenkennis. Omdat hij de verschijnselen niet alleen afzonderlijk beschouwt maar in hun algemeenheid, kan hij een theorie opstellen van waaruit ze kunnen worden verklaard. Zo iemand heeft kennis en kundigheid verworven die veel verder reiken dan ervaring.’
Kennis hebben over de oorzaken van verschijnselen stelt je in staat om tot wijsheden te komen. Iemand die op deze manier kennis heeft van alle oorzaken heeft de hoogste vorm van wijsheid verworven volgens Aristoteles.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
