07-2003
Zelfzuchtig, maar in staat tot het goede | recensie
We zijn niet van nature goede mensen, zegt Iris Murdoch. Maar door studie en scherpe observaties kunnen we ons moreel ontwikkelen.
Meervoudige liefde
In Twaalf liefdes van Cees Maris passeren twaalf gedaanten van de liefde. Maris, hoogleraar rechtsfilosofie aan de universiteit van Amsterdam, bespreekt de liefde als hemels, lichamelijk, galant, sadistisch, romantisch, supermenselijk, als huwelijksliefde, als polymorf pervers, goed, meervoudig, als e-mailliefde en als melancholische liefde. Bij de lichamelijke liefde, de sadistische liefde,… Read More
Oog in oog met een albatros
J.M. Coetzee en Raimond Gaita schrijven onsentimenteel, maar met respect over dier én mens. De Australische filosoof Raimond Gaita beschouwt zijn hond Gypsy als niet minder dan een gezinslid. Anekdotes over dieren vormen in De hond van de filosoof steeds het uitgangspunt voor een betoog over onze… Read More
Groots essay: Alleen Satan is modern
Tussen wijsbegeerte en literatuur zweeft onbestemd het essay: te persoonlijk voor de filosofie en te betogend voor de literatuur. Elke maand een beschouwing naar aanleiding van recent verschenen boeken door Ger Groot. Deze maand: de zondeval. John Milton schreef zijn Bijbelse epos Paradise Lost in de jaren zestig van de… Read More
De corrector van… Reistaferelen
Heinrich Heine wordt in zijn Reistaferelen bezocht door een spook dat Kant citeert. In ‘De Harzreis’ (1824), een reisverhaal van Heinrich Heine, wordt de schrijver ’s nachts bezocht door het spook van een kantiaanse filosoof. ‘Weest u niet bevreesd’, zegt het spook, ‘u moet niet denken dat ik een… Read More
Linguistic terms: Elk nadeel heeft zijn voordeel
Waarom zeg je ‘Iemand heeft gebeld!’ als er iemand heeft gebeld? Je zit rustig thuis en iedereen heeft de bel gehoord. Je vaststelling is triviaal, want iedereen heeft de relevante kennis verworven. Waarom zeg je dat dan? In de eerste plaats zegt het iets over jezelf: dat je niet… Read More
De schaduw van de islam maakt verzoening onmogelijk
Verscheidene tirannen in de islamwereld zijn gevallen of onzichtbaar, maar nog steeds werpen ze hun schaduw over landen als Irak en Afghanistan. Een machtsvacuüm dreigt, met totale anarchie als gevolg. Kan de politieke eenheid worden hersteld, door middel van een Waarheids- en Verzoeningscommissie naar Zuid-Afrikaans voorbeeld? Afshin Ellian is zeer… Read More
Janos Matyas Kovacs: ‘Kundera en Havel hebben de Balkan en Oost-Europa jaren achteruit gezet’
Milan Kundera en Vaclav Havel prezen in de jaren tachtig uitbundig de kwaliteiten van Midden-Europa, het ‘gouden’ Habsburgse gebied. Mede daarop baseerde de Europese Unie de criteria van toetreding – waarbij het arme Oost-Europa werd veroordeeld tot de wachtkamer. De Hongaarse denker Janos Matyas Kovacs over deze verkwanseltactiek: ‘Het is… Read More
‘Een doorgedraaide padvinder’
De invloed van Walter Benjamin op het denken van Theodor W. Adorno kan moeilijk worden overschat. Al krijg je uit de briefwisseling tussen de beide vrienden soms een heel andere indruk. In een genadeloos epistel maakte Adorno in 1936 korte metten met Benjamins beroemde essay over het kunstwerk in het… Read More
‘Antiburgerlijk in zijn denken en burgerlijk in zijn habitus’
Op 11 september is het honderd jaar geleden dat de Duitse filosoof Theodor Wiesengrund Adorno werd geboren. In Duitsland is daarom 2003 uitgeroepen tot ‘Adorno-jaar’. Lezingen, concerten, symposia en talloze publicaties. Daaronder een vuistdikke biografie, geschreven door Stefan Müller-Doohm. Een gesprek met de biograaf over Adorno’s kritische gesel en zijn… Read More
De grootste huiskamer van Nederland
Volkskunstenaar Anton Pieck weet ook deze nazomer de pretparkbezoeker te bekoren met zijn Sprookjesbos. Een rondgang door de Efteling – aarzelend tussen pret en heimwee naar wat voorgoed voorbij is. In het midden van de Efteling ligt een rotonde. Niet geheel toevallig misschien, in dit goed geregisseerde attractiepark; de… Read More
Jan Bransen: ‘Kinderen zijn niet van nature slecht’
Zero tolerance luidt de inmiddels breed omarmde oplossing om jongeren die zich misdragen, weer in het gareel te krijgen. Maar opvoedingsfilosoof Jan Bransen bespeurt hoe onder deze nieuwerwetse vlag de oude christelijke opvattingen over boetedoening, zonde en hiërarchie zich opnieuw verspreiden. ‘En er is geen gebrek aan morele autoriteit, maar… Read More
Schelden als het voorportaal van de redelijkheid
‘Ik vind dat je hun woede niet moet negeren, maar juist moet benutten om een dialoog op gang te brengen.’ Een portret van Martien Schreurs en zijn leerlingen op een zwarte school in Amsterdam. ‘Ik begrijp niet waarom ouders moeilijk doen over zwarte scholen’, zegt Wadie (18). ‘Ik heb… Read More
Angst: Het einde van de onverschilligheid
Geen autoriteit, geen dominee of politieke partij zal ons nog vertellen hoe we moeten leven; de moderne mens moet zichzelf zien te redden. De Berlijnse denker Wilhelm Schmid bespreekt deze condition humaine. Aflevering 1: Angst. Plotseling, midden op het trottoir, neemt hij bezit van mij: een onbestemde angst, levensangst, bestaansangst;… Read More
Hubert Dreyfus: ‘Kunstmatige intelligentie? Dat wordt niks’
Kunstmatige intelligentie kan het menselijk brein nooit vervangen, zegt filosoof Hubert Dreyfus. Hij rekent af met de juich- en horrorverhalen.
Ontdek Filosofie Magazine de eerste maand gratis!
Probeer een (online) abonnement voor minimaal 3 maanden en ontvang de eerste maand gratis!