03-2021
Waar hebben we het eigenlijk over als we het over vrijheid hebben? Onze vrijheid lijkt van veel kanten onder druk te staan, en onze vrijheidsdrang keert zich tegen ons. Hoe behoudt de democratie haar vrijheden? En hebben docenten nog wel vrijheid van meningsuiting?
Geboeid
Ik had net op teletekst gelezen dat het vertrouwen in de media afgelopen jaar was gegroeid toen ik in Villamedia las dat Geertjan Lassche, de maker van het televisieprogramma #Frontberichten, was uitgeroepen tot Journalist van het Jaar 2020. Volgens jurylid Dolf Rogmans liet het programma zien wat ‘de meerwaarde van… Read More
‘Een crisis is ook altijd een kwestie van verbeelding’
Volgens Bruno Latour toont de coronacrisis dat we tot grote koerswijzigingen in staat zijn. Hij trekt er lessen uit voor de klimaatcrisis.
‘Het lieve linkse mag wel terugkomen’
Merijn de Boer schreef het boek De saamhorigheidsgroep, over een groepje Haarlemse idealisten in de jaren tachtig. Beeld David Vaaknin Wat kan ik weten? ‘Ik vind het mooie aan schrijven dat je niet zoveel hoeft te weten. Sommige schrijvers doen drie jaar lang research voor een boek. Mijn ervaring is… Read More
Zelfonderzoek
In het voorwoord van De lege hemel. Over eenzaamheid schrijft Marjan Slob dat ze zelf niet eenzaam is. Haar leven is eerder te vol dan te leeg. Het dankwoord achterin getuigt daarvan: een lange lijst met namen, een geliefde en een dochter worden extra in het zonnetje gezet. Ik betrapte… Read More
Moreel dilemma: moet ik gaan stemmen?
Gaat jouw stem het verschil maken? Vast niet. Waarom zou je dan naar de stembus gaan?
De vrijheid van de lockdown
Zijn corona-lockdowns alleen een beperking van onze vrijheid? Een blik op de klassieke ideeën over vrijheid laat zien hoe maatregelen ons ook vrijer kunnen maken. Beeld Aron Vellekoop León Bijna even snel als het coronavirus verspreidden zich het afgelopen jaar de gesprekken over de Nederlandse volksaard. We zijn als ‘volwassen,… Read More
Wanneer polarisatie de klas bereikt
Het klaslokaal zou een veilige plek moeten zijn om te oefenen met vrije meningsvorming. Maar spanningen uit de samenleving dringen er steeds dieper in door. Staat de vrijheid van meningsuiting er onder druk?
Spoedcursus: vrijheid
Van vrije wil tot karma: ideeën over vrijheid vertonen in Oost en West opmerkelijke parallellen.
Hans Kribbe: ‘Europa moet de taal van de macht leren spreken’
Autoritair leiderschap is in opkomst, stelt politiek filosoof Hans Kribbe. Sterke mannen als Xi en Poetin bedreigen de liberale democratie en haar vrijheden. Wil Europa die behouden, dan moet het beter met macht leren omgaan.
Angst
De pessimistische Franse filosoof Emil Cioran (1911-1995) schreef ooit dat de mens eerst de werkelijkheid opgeeft voor het idee, dan het idee voor de ideologie, om vervolgens weg te glijden in de richting van een afgeleid universum – een wereld van bijproducten waar fictie regeert. Volgens de Franse medisch historicus… Read More
‘Politici blijven vaak blind voor hun eigen ideologie’
Ronald van Raak dook in de geschiedenis van de Nederlandse wijsbegeerte en belicht filosofen die politiek bedreven – zoals hijzelf. Nederlanders zijn wars van abstracties, schrijft hij. Er is daardoor te weinig oog voor het ideologische gehalte van politiek.
De mens als toneelspeler
In alledaags taalgebruik over het ‘zelf’ sluimert nog steeds de notie van een ziel die losstaat van het lichaam, stelt Marjan Slob. Inzichten uit biologie en neurofilosofie halen dat idee volgens haar onderuit. Maar wat is het zelf dan wél? Mensen verlangen ernaar dat hun ervaringen met elkaar samenhangen en… Read More
‘Bewonderen is niet altijd onschuldig’
Kunnen we beroemdheden nog bewonderen, ook als ze van hun voetstuk zijn gevallen door #MeToo? En heeft bewondering niet altijd een schaduwkant? Filosoof Alfred Archer legt onze cultuur van bewondering op de snijtafel. Op 11 maart 1977 werd de Poolse filmregisseur Roman Polanski gearresteerd in het Beverly Wilshire Hotel in… Read More
Filosofie van de liefde
Filosoof en romancier Iris Murdoch onderzocht hoe je een goed mens kunt zijn. Liefde staat voor haar centraal.
Sacraal
In de reacties op de bestorming van het Capitool in Washington trok een veelvuldig gebezigd woordje mijn aandacht. Zowel Republikeinen als Democraten hadden het over een ‘desacralisatie’. Ook Joe Biden veroordeelde het geweld herhaaldelijk in die termen. En in zijn inaugurale rede sprak Biden tot driemaal toe over iets sacraals. Read More
Niet normaal
One Flew over the Cuckoo’s Nest (1975) bekritiseert de maatschappelijke omgang met mensen die afwijken van de norm: ze worden opgesloten als geesteszieken. Jannah Loontjens bekijkt de film vanuit een eigentijds perspectief.
De tirannie van een bevoorrecht milieu
In een postume roman van Simone de Beauvoir strijden twee jeugdvriendinnen tegen het keurslijf van hun opvoeding. Simone de Beauvoir (1908-1986) schreef De onafscheidelijken in 1954, maar zocht er geen uitgever voor; pas vorig jaar is de roman in Frankrijk verschenen. De beginzin luidt: ‘Op mijn negende was ik een… Read More
Het recht te geloven wat je wil
De Amerikaanse filosofie draait om vrijheid en de eigen ervaring, schrijft John Kaag. Die gaat boven voldongen feiten. De Nederlandse vertaling van American Philosophy van John Kaag heeft een gedrocht van een ondertitel gekregen: Leef je eigen leven. Het is onbegrijpelijk dat de originele ondertitel A Love Story is gesneuveld,… Read More
Je moet je leven veranderen
Jan Oegema zoekt spirituele wijsheden in het werk van de dichter Rilke. Zijn verteltrant is chaotisch. Op 28 augustus 1902 kwam Rainer Maria Rilke (1875-1926) aan in Parijs. Het was een belangrijk keerpunt: Rilkes minnares, de filosoof en latere psychoanalytica Lou Salomé (1861-1937), had kort daarvoor het contact met hem… Read More
‘Het goede was niet langer die ene waarheid’
Michele Hutchison (49) is schrijver en literair vertaler. Voor haar Engelse vertaling van De avond is ongemak won zij met auteur Marieke Lucas Rijneveld de International Booker Prize.
Ontdek Filosofie Magazine de eerste maand gratis!
Probeer een (online) abonnement voor minimaal 3 maanden en ontvang de eerste maand gratis!