Home 03-2020
Filosofie Magazine - Maart 2020

03-2020

Het revolutionaire denken heerst. In elk geval op de sociale media, waar influencers en volgers samen optrekken tegen onrecht en rampspoed. Maar er lijkt weinig te veranderen. Kunnen filosofen de wereld transformeren? In dit nummer van Filosofie Magazine staan rebellen en dwarsdenkers centraal.
Cover afbeelding voor 03-2020
Voorwoord: Dwarsdenken
Voorwoord: Dwarsdenken
Voor leden

Voorwoord: Dwarsdenken

Een filosofisch rebel herken je niet aan zijn of haar kleding. Sterker nog, de figuren die de filosofie echt op haar kop hebben gezet zijn slaapverwekkend normaal. Aldus Ger Groot, die in zijn openingsessay van dit nummer prachtig schetst hoe radicale denkers, al dan niet alternatief gekleed, door hun explosieve… Read More

Lees meer
Vensters van taal
Vensters van taal

Vensters van taal

Op 3 februari overleed George Steiner. De cultuurcriticus en filosoof had de gezegende leeftijd van 90 jaar bereikt. Al in de tweede helft van de twintigste eeuw leek de man een anachronisme. Zijn eruditie, de pijlers van zijn geestelijke vorming, zijn voorkomen – alles riep de herinnering aan vervlogen tijden… Read More

Lees meer
Moreel dilemma: is compensatie voor slavernij nodig?
Moreel dilemma: is compensatie voor slavernij nodig?
Moreel dilemma
Voor leden

Moreel dilemma: is compensatie voor slavernij nodig?

De Amerikanen disussiëren over herstelbetalingen aan de zwarte bevolking. Moeten ze historisch onrecht compenseren?

Lees meer
‘Elke tijd denkt dat alles sneller gaat’
‘Elke tijd denkt dat alles sneller gaat’
Voor leden

‘Elke tijd denkt dat alles sneller gaat’

De jaren zestig staan voor authenticiteit, creativiteit en verzet. Historicus Piet de Rooy laat in Alles! En wel nu! zien dat wat als kritiek op het kapitalisme begon, het kapitalisme uiteindelijk ten goede kwam. Wat kan ik weten? ‘De geschiedenis is als een Russische baboesjkapop. Onder elke gedaante gaat… Read More

Lees meer
Rebel op papier
Rebel op papier
Voor leden

Rebel op papier

Een filosofisch rebel hoeft zich niet alternatief te kleden of rond te lopen met bommen en kalasjnikovs. Hij kan zich wentelen in brave burgerlijkheid. Voor een echte dwarsdenker zijn explosieve ideeën voldoende. Op 7 november 1872 schrijft Friedrich Nietzsche aan zijn vriendin Malwida von Meysenbug: ‘Ik heb mij met… Read More

Lees meer
Leven en opstaan
Leven en opstaan
Voor leden

Leven en opstaan

Wanneer verzetten we ons en waartegen? De rebelse gedachte is overal. Vijf filosofische perspectieven op tegenstand. Verzet tegen de status quo Tegen de wet voor de goede zaak Van Libanon en Chili tot Catalonië en Hong Kong: 2019 was het jaar van de straatdemonstrant. Burgers trokken… Read More

Lees meer
Mathijs van de Sande filosoof protest verzet anarchisme
Mathijs van de Sande filosoof protest verzet anarchisme
Interview
Voor leden

Parels van protest

Aan alle kanten van het politieke spectrum komen protestgroepen op. Na een tijdje verdwijnen veel demonstranten weer en blijft alles bij het oude. Of toch niet? Filosoof Mathijs van de Sande onderzoekt de blijvende doorwerking van protestbewegingen. ‘Anarchisme heeft een grote invloed.’

Lees meer
Schone kunsten zijn sterker dan vuile handen
Schone kunsten zijn sterker dan vuile handen
Essay

Schone kunsten zijn sterker dan vuile handen

Hans Achterhuis was zo gegrepen door het revolutionaire engagement van Sartre dat hij de beeldende revolte van Albert Camus onderschatte.

Lees meer
sofisten sofist vaas politicus Griekse oudheid
sofisten sofist vaas politicus Griekse oudheid
Essay

De sofisten: tegendraads voor de democratie

Lepe jongens die hun radde tong te gelde wisten te maken – zo wordt over sofisten gedacht. We zouden er in onze tijd zuinig op moeten zijn.

Lees meer
Doendenken
Doendenken

Doendenken

De eerste ecologen waren artsen. Zij ontdekten in het begin van de 19de eeuw dat onze lichamen in een constante wisselwerking staan met hun omgeving. Gezondheid is in hoge mate afhankelijk van omgevingsfactoren. Die moet je dus meenemen als je iets over lichamen te weten wilt komen. Later zouden diezelfde… Read More

Lees meer
Vechten met gevoelens
Vechten met gevoelens

Vechten met gevoelens

Humanistisch raadsman Jan Smit staat al 19 jaar klaar voor Nederlandse militairen. Alies Pegtel ging met hem mee naar een bezinningsbijeenkomst voor jonge soldaten. ‘Als je straks in de kazerne in de spiegel kijkt, wie wil je dan zien?’

Lees meer
Rebelse braafheid
Rebelse braafheid

Rebelse braafheid

De Scheur-je-los-in-2020-coachingskalender 2020 beurt mij dagelijks op. Elke dag een fris cliché. Ik kan niet anders zeggen. ‘Met een kort lontje krijg je de kaars niet aan’, ‘Liever ongeplande acties dan geplande stilstand’, of: ‘Je hoeft je kop pas in het zand te steken als je overleden bent.’ Juweeltjes. Maar… Read More

Lees meer
Klaas Rozemond filosoof jurist het menselijke kwaad Hannah Arendt Adolf Eichmann
Klaas Rozemond filosoof jurist het menselijke kwaad Hannah Arendt Adolf Eichmann
Interview

‘Eichmann was geen dom ambtenaartje dat bevelen uitvoerde’

Onze ideeën over het kwaad hebben een update nodig, vindt filosoof en jurist Klaas Rozemond. Dat laat hij zien aan de hand van het Eichmann-proces.

Lees meer
Simone de Beauvoir filosoof existentialisme le deuxieme sexe de tweede sekse
Simone de Beauvoir filosoof existentialisme le deuxieme sexe de tweede sekse
Voorpublicatie

‘Jij belicht de duistere kant van het meisje’

Filosoof Daan Roovers en cultuurwetenschapper Nadia de Vries leggen uit waarom Simone de Beauvoir zo belangrijk voor hen was.

Lees meer
Lach om jezelf
Lach om jezelf
Voor leden

Lach om jezelf

Rechts maakt botte grappen over immigranten, vrouwen en andersdenkenden. En links? Dat wil niemand buitensluiten en gedraagt zich heel voorzichtig. Jannah Loontjes vraagt zich af of er echt geen plaats meer is voor humor ter linkerzijde. Als de dingen tegenzitten – misverstanden met mensen, onenigheden of liefdesperikelen – heb ik… Read More

Lees meer
Drie boekrecensies: Einstein, sprookjes en mensenrechten
Drie boekrecensies: Einstein, sprookjes en mensenrechten
Voor leden

Drie boekrecensies: Einstein, sprookjes en mensenrechten

Lange tijd werd er door de wetenschap gedacht dat er een werkelijkheid bestaat los van ons. Einsteins relativiteitstheorie gooide roet in het eten. De consequenties hiervan werden doordacht door de te jong gestorven Nederlandse denker Elsbach. Relatieve Waarheden De relativiteitstheorie van Albert Einstein zette niet alleen de natuurkunde… Read More

Lees meer
Vergeten hoe te leven
Vergeten hoe te leven
Voor leden

Vergeten hoe te leven

Even leek het liberalisme wereldwijd dominant te worden, maar nu wordt het links en rechts ingehaald door extremisten. Volgens Bas Heijne komt dat doordat liberalen een belangrijke levensvraag hebben laten liggen. Ik ben geen filosoof. Ik geloof niet genoeg in de rede om in een systeem te geloven. Waar… Read More

Lees meer
‘Je moet het leven lichtheid geven’
‘Je moet het leven lichtheid geven’
Voor leden

‘Je moet het leven lichtheid geven’

Thomas Verbogt (67) is schrijver van romans, toneelstukken en verhalen. Zijn nieuwe roman heet Als je de stilte ziet.   ‘Het was op een zondag bij mijn ouders in Nijmegen. Ik was begin dertig en had mijn eerste boeken gepubliceerd. Het was een middag met grote levendigheid – mijn… Read More

Lees meer
Camus’ woorden en daden
Camus’ woorden en daden
Existentialisme
Voor leden

Camus’ woorden en daden

Camus rebelleerde niet alleen op papier. We vroegen Hans Achterhuis over de risico’s van zijn dwarsdenken. Volgens Camus was de mens in opstand niet alleen iemand die ‘nee’, maar ook ‘ja’ zegt. Hij vermeed ‘vuile handen’. Bleef hij daarmee alleen theoreticus, of rebelleerde hij ook in de praktijk?… Read More

Lees meer