‘Revolutionair zijn is heulen met de vijand. Liberaal zijn is het vaderland haten. De moderne democratie is een orgie van verraders’, schreef Pessoa in 1919. Zestien jaar later heeft zijn patriottische positie heeft een mystieke wending ondergaan. Ger Groot geeft aan de hand van een aantal sleutelteksten inzicht in het politieke denken van Pessoa.
Fernando Pessoa heeft in zijn leven maar één bundel met Portugese verzen gepubliceerd, en dat was ook volgens hemzelf niet zijn meest fortuinlijke geschrift. Mensagem (Boodschap) verscheen in 1934 als deelnemer aan een door het Secretariaat van Nationale Propaganda uitgeschreven prijsvraag voor de beste poëziebundel met nationalistische inslag. Zo omineus als dat klinkt, was het ook. Acht jaar eerder had een generaalscoup in Portugal een einde gemaakt aan de democratische republiek, twee jaar eerder was António de Oliveira Salazar minister-president geworden; het jaar daarvoor had hij de nieuwe grondwet van zijn autoritaire Estado Novo ingevoerd.
Dit artikel is exclusief voor abonnees