In december van het jaar 1516 werd een opmerkelijk boekje in het Latijn uitgegeven in de universiteitsstad Leuven. De uitgave was mede te danken aan de meest rebelse, maar ook meest gewaardeerde van de plaatselijke geleerden: Desiderius Erasmus. Het boekje bevatte allerlei vreemde verhalen en argumenten, die werden toegeschreven aan een Portugese reiziger met net zo’n opmerkzame blik op de plekken die hij bezocht als Alexis de Tocqueville een paar eeuwen later zou tentoonspreiden, toen hij Amerika aandeed.
 
Waarom is het zo, vroeg deze reiziger zich bijvoorbeeld af, dat er in Engeland zoveel wordt geroofd en gemoord, terwijl op zowel diefstal als moord de doodstraf staat? Nu, dat is heel simpel. Als een dief wordt gesnapt terwijl hij steelt, kan hij net zo goed degene vermoorden die hem op heterdaad betrapt. De straf is dezelfde en de kans op aanhouding wordt kleiner als hij mogelijke getuigen een kopje kleiner maakt. Dus als je minder moorden wil, verklein dan de straf voor diefstal. Maar hoe zorgen we dan voor minder diefstallen?
 
Welnu, zo zei de reiziger, kijk eerst eens naar de onderliggende reden. ‘Geen straf op aarde weerhoudt mensen van diefstal, als het hun enige manier is om aan eten te komen.’ De reiziger gaat later uitgebreid in op die grote hoeveelheid hongerlijdenden; dat kwam toentertijd door het omheinen van gemeenschappelijke grond. ‘In plaats van deze verschrikkelijke straffen is het veel zinniger om iedereen te voorzien van basisonderhoud, zodat niemand in de vreeswekkende noodzakelijke situatie komt waarin hij eerst een dief en dan een lijk is.’ Met andere woorden: denk buiten het kader, denk radicaal, denk utopisch.