Weekendlijstje: complottheorieën
Friso van der Meer en Femke van Hout
Tijdens de toespraak van Mark Rutte vanuit het Torentje klonk op de achtergrond gejoel en gefluit van demonstranten. Velen van hen zijn aanhangers van complottheorieën volgens welke de coronamaatregelen... Lees verder
Denkfout: Misplaatste zekerheid
Jeroen Hopster Je zoekt naar zekerheid met betrekking tot kennis die feilbaar is Waarschijnlijkheid is de gids van het leven’, luidt een oude filosofische wijsheid – een variant erop vinden we... Lees verder
Denkfout: Onze generatie bevindt zich op een keerpunt
Maarten Boudry
We bevinden ons op een keerpunt. Het is vijf voor twaalf. Er is een point of no return bereikt. Het beslissende moment is aangebroken. Waarover gaat het precies? Dat... Lees verder
Denkfout: Straatjes schoonvegen
Als je historische straatnamen wijzigt… … vervals je de geschiedenis. Enkele weken geleden stond in de Volkskrant een betoog tegen de naamsverandering van straten en instellingen, vernoemd naar zeehelden... Lees verder
Denkfout: Vragen naar een verborgen agenda
Maarten Boudry Je maakt een inhoudelijk punt … … Je gesprekspartner gaat er niet op in en vraagt je naar je verborgen agenda Wat is de bedoeling van deze rubriek? Wel,... Lees verder
Denkfout: Evolutionair voordeel nastreven
Wanneer iets evolutionair voordeel biedt… … dan moeten we het nastreven. De historicus Yuval Noah Harari stelt in zijn bestseller Sapiens een paradox aan de kaak. Een van de... Lees verder
Denkfout: vinden dat generaliseren uit den boze is
Niet alle zwanen zijn wit… … dus je mag geen uitspraak doen over de kleur van zwanen Indien de volgelingen van Karl Popper een mascotte hadden, dan zou het... Lees verder
Denkfout: Een doemscenario schetsen
Je denkt dat maatregel A leidt tot doemscenario B … … dus beschouw je maatregel A als onwenselijk De ChristenUnie vreest dat de initiatiefwet ‘Voltooid Leven’ de opmaat vormt... Lees verder
Denkfout: Doen alsof je tegenstrever je monddood wil maken
Wanneer je in het nauw bent gedreven tijdens een debat … … verklaar je dat je monddood bent gemaakt In Plato’s dialoog Charmides onderwerpt Socrates zijn gesprekspartner Critias aan... Lees verder
Denkfout: Twee perspectieven op gelijke voet zetten
Dat een verhaal twee kanten heeft… …betekent niet dat die dezelfde aandacht verdienen Hoor- en wederhoor is een klassiek streven in de journalistiek: belicht twee kanten van een verhaal,... Lees verder
Denkfout: Geloven dat waarheid relatief is
Je zegt dat de waarheid niet bestaat… … maar geloof je dat ook als je naar de dokter gaat voor een kankerscreening? De filosoof Allan Bloom verzuchtte ooit: ‘Van... Lees verder
Denkfouten: Trump-fout
Van verschillende mogelijkheden wordt er één werkelijk… …Je concludeert: er bestond maar één echte mogelijkheid Als de weervrouw voorspelt dat er morgen een kans van zestig procent op regen... Lees verder
Denkfouten: Goede bedoelingen
Iemand heeft goede bedoelingen… …en dus mag je geen kritiek geven Op oudejaarsdag publiceerde ik een essay in de Vlaamse krant De Morgen over de Belgische Partij van de... Lees verder
Denkfouten: Platoniseren
Je ziet dat subjectieve ideeën een rol spelen in oordelen… Dan concludeer je dat objectiviteit helemaal niet bestaat. Objectiviteit, als ideaal, staat onder druk. Het gezag van traditionele objectiviteitshoeders,... Lees verder
Denkfouten: De Messias
Je ontkent iets (dat je de Messias bent bijvoorbeeld). De ander concludeert dat je dus de Messias bent. In een klassieke scène uit The Life of Brian van Monty... Lees verder
Denkfouten: Egovisie
Iemand doet iets goeds. Ten onrechte zeggen we dat dat voortkomt uit eigenbelang. Bultrugwalvissen haalden dit jaar het wetenschapsnieuws, vanwege hun behulpzame gedrag tegenover andere soorten. Wanneer orka’s –... Lees verder
Denkfouten: Egovisie
Iemand doet iets goeds. Ten onrechte zeggen we dat dat voortkomt uit eigenbelang. Bultrugwalvissen haalden dit jaar het wetenschapsnieuws, vanwege hun behulpzame gedrag tegenover andere soorten. Wanneer orka’s – meedogenloze... Lees verder
Denkfouten: Whataboutery
Maar hoe zit het dan met al die andere aspecten? Als je die niet bespreekt, heb je er niets van begrepen. Loepzuivere drogredenen zijn zeldzame creaturen. Men treft ze... Lees verder
Denkfouten: We leven in een simulatie
Als toekomstige beschavingen onze realiteit perfect kunnen simmuleren is de kans groot dat wij nu in een summulatie leven. Hoe zou de wereld aan ons verschijnen door de lens van... Lees verder
Denkfouten: Repelsteeltjes Redenering
Er zijn veel woorden, oud, nieuw en net verzonnen. Er moet iets in de wereld overeenstemmen met die woorden. De dwerg Repelsteeltje, in het gelijknamige sprookje, helpt een arme... Lees verder
Denkfouten: Neusdrukken
Druk iemand met de neus op de feiten… …en hij stelt zijn mening vanzelf bij. Hoe laat je iemand van mening veranderen? Druk hem met de neus op de... Lees verder
Denkfouten: De dwarsboom-denkfout
Speel de vijand niet in de kaart… …want dan winnen de terroristen. Als we X doen, dan winnen de terroristen. Sinds 9/11 wordt deze argumentatie in talloze debatten en... Lees verder
Denkfouten: Texaanse scherpschutter
– Je schiet je magazijn leeg op een muurtje – Je trekt een cirkel om het gebied waar de meeste kogels zijn beland – In de roos. Je concludeert... Lees verder
Denkfouten: Wij-bakken
Maarten Boudry en Jeroen Hopster belichten beurtelings klassieke en eigentijdse denkfouten. Iemand betrapt je op een denkfout; wat doe je? Probeer vooral niet de bal terug te kaatsen (‘Jij... Lees verder
Denkfouten: Digitaal ‘ik’ vs echt ik
Maarten Boudry en Jeroen Hopster belichten beurtelings klassieke en eigentijdse denkfouten. Ons digitale ‘ik’ is geen kopie van het ‘ik’ uit ons dagelijks, niet-digitale leven. Vaak is het een... Lees verder
Denkfouten: Ongemakkelijke waarheid
Maarten Boudry en Jeroen Hopster belichten beurtelings klassieke en eigentijdse denkfouten. Mensen sluiten hun ogen soms voor een bittere waarheid. Dat is niet verwonderlijk, want de wereld heeft soms... Lees verder
Denkfouten: Overintellectualiseren
Maarten Boudry en Jeroen Hopster belichten beurtelings klassieke en eigentijdse denkfouten Stel, een slimme neurofilosoof komt aanzetten met een ijzersterk argument tegen het bestaan van de vrije wil. Ons... Lees verder
Denkfouten: Fundamentisme
Maarten Boudry
De antieke sceptici vonden dat we niets met zekerheid kunnen weten en dat we al onze oordelen moeten opschorten. De geliefde strategie van filosofen om aan die universele scepsis... Lees verder
Denkfouten: Principekwestie
Stel, iemand neemt een principieel standpunt in over een toegepast moreel vraagstuk: een onvoorwaardelijk ja of nee. Prenatale diagnostiek? Uit den boze. Consumptie van vlees? Nooit verbieden. Of je... Lees verder
Denkfouten: Genese
Maarten Boudry
Maarten Boudry en Jeroen Hopster belichten beurtelings klassieke en eigentijdse denkfouten Verrassend: weet je wie voor het eerst de link tussen tabak en kanker vaststelde?’ De nazi’s. Zij waren... Lees verder
Denkfouten: Schijnoptimum
Wij zijn psychologisch geneigd om de status quo voor lief te nemen. Des te meer reden om die te bevragen. Voltaire lachte om de suggestie dat wij in de... Lees verder
Denkfouten: Gokkersdwaling
Maarten Boudry
Evolutie heeft ons opgezadeld met een talent om patronen op te sporen. Maar soms zien we patronen waar ze niet zijn. Bijvoorbeeld aan de roulettetafel. Lees verder
Denkfouten: Paleodogmatiek
Onze prehistorische voorouders leefden op een ‘biologisch’ dieet. Maar dat een dieet succes bracht in de oertijd, betekent niet dat wij het klakkeloos moeten nabootsen. Wie beter wil eten... Lees verder
Denkfouten: Bestaat de wereld?
Niet alleen wetenschap, maar ook filosofie boekt vooruitgang. Daar ben ik op goede dagen van overtuigd. Niettemin dreef de inhoudsopgave van het vorige nummer van Filosofie Magazine mij tot... Lees verder
Denkfouten: Beroep op autoriteit?
Een klassieker in het lijstje van drogredenen: een beroep op de autoriteit die een bewering doet, maakt die bewering nog niet waar. De filosofie heeft geen tekort aan anti-autoritaire... Lees verder
Denkfouten: Tegen de stroom in
Maarten Boudry
We misprijzen kuddedieren, maar we roemen de dwarsdenker. Maar dwarsdenkers zijn geen betere denkers. Kende u de ad-populumdrogreden al? ‘Iedereen gelooft het, dus moet het waar zijn.’ Onzin natuurlijk:... Lees verder
Denkfouten: Diagnose
Soms spreekt de diagnose geen medisch oordeel uit, maar louter een waardeoordeel, stelt Jeroen Hopster in de rubriek ‘Denkfouten’. Met deze maand de denkfout: reïficatie. Een van de invloedrijkste... Lees verder
Denkfouten: Overal drogredenen zien
Maarten Boudry
Soms verwijten we iemand te lichtzinnig dat hij een drogreden gebruikt. Dat verwijt is dan zelf een drogreden. Lees verder
Denkfouten: He for She
Worden feministische vrouwen gedreven door afgunst? Misschien. Maar afgunst hoeft volgens Jeroen Hopster geen verkeerde drijfveer te zijn. Lees verder
Denkfouten: Alles willen vastleggen
Maarten Boudry
Soms denken we dat we alleen een gesprek kunnen voeren als elke gebezigde term precies is vastgelegd. Een denkfout, zegt Maarten Boudry, de wereld is nu eenmaal vager dan... Lees verder
Denkfouten: Zinloos toeval
Hoe fragiel het goede leven is, werd gruwelijk onderstreept door de vliegramp van 17 juli jongstleden. Een abusievelijk afgevuurde luchtdoelraket trof 298 inzittenden, op weg naar vakanties, een medische... Lees verder