Home Filosoferen met kinderen Gedachten denken is het beste filosofische kinderboek van 2022
Filosoferen met kinderen Filosofie en literatuur

Gedachten denken is het beste filosofische kinderboek van 2022

Annelies Beck schreef het Beste Filosofische Kinderboek van 2022. De winnaar en genomineerden vertellen wat we (van) kinderen kunnen leren.

Door Gwendolyn Bolderink op 20 april 2023

Gedachten denken Beste Filosofische Kinderboek Annelies Beck Hanneke Siemensma

Annelies Beck schreef het Beste Filosofische Kinderboek van 2022. De winnaar en genomineerden vertellen wat we (van) kinderen kunnen leren.

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Gedachten denken van Annelies Beck en illustrator Hanneke Siemensma is uitgeroepen tot het Beste Filosofische Kinderboek van 2022. In het prentenboek vraagt het meisje Noor zich af wat gedachten zijn, en hoe ze werken.

De publieksprijs voor het Beste Filosofische Kinderboek gaat naar De zoon van de gazelle van Sabine Wassenberg en Kamel Essabane, met illustraties van Karuna Wirjosemito. Dat boek is een geïllustreerde hervertelling van een verhaal van de islamitische filosoof Ibn Tufayl (1110-1185), over een jongen die opgroeit op een onbewoond eiland.

De prijs voor het Beste Filosofische Kinderboek is een initiatief van de Week van de Kinderfilosofie en werd dit jaar voor het eerst uitgereikt. Zaterdagmiddag 22 april 2023 vond de uitreiking plaats tijdens de Dag van de Filosofische Praktijk op de ISVW in Leusden. Hieronder vertellen winnaars Annelies Beck, Sabine Wassenberg en de andere genomineerden over kinderfilosofie en hun boek.

Annelies Beck, Gedachten denken

Wat is de filosofie van uw boek? 
‘“Wat zijn gedachten?” vraagt Noor zich af in mijn boek. Ze krijgt antwoord: “Dingen die je denkt.” Wat volgt is een gedachtewisseling over denken: wat is denken? Hebben andere mensen ook gedachten? Waarom zijn sommige gedachten licht en andere zwaar? Gedachten kunnen je ontglippen en sommige ben je liever kwijt dan rijk. 

De filosofische boodschap in dit boek is dat gedachten in veel vormen voorkomen en dat je niet alleen hoeft te zijn met je gedachten. Je kunt gedachten uitwisselen met elkaar, dus er is altijd de mogelijkheid tot connectie. Het klinkt misschien als een heel theoretisch boek, maar het gaat ook over hoe je door gedachtewisselingen een gevoel van saamhorigheid kunt creëren. Een vader vertelde mij dat dit boek hem voor het eerst sinds lange tijd toegang gaf tot de gedachtewereld van zijn tienerdochter, omdat ze via dit boek met elkaar zijn gaan praten.’

Wat kunnen wij kinderen leren?
‘We kunnen hun vragen verwelkomen en hen leren dat er niet altijd een antwoord is.’

Wat kunnen we leren van kinderen?
‘Als je kinderen de ruimte biedt om hun gedachten te delen, openen ze ook jouw blik. Zij zien dingen op een onverwachte manier of op een manier die niet door clichés is besmet. Kinderen helpen ons om onze oogkleppen af te zetten.’

Gedachten denken filosofische kinderboeken

Gedachten denken
Annelies Beck
ill. Hanneke Siemensma
Querido
40 blz.
€ 17,99

Mirjam Oldenhave, De scootmobiele eenheid

Wat is de filosofie in uw boek?
‘Soms zijn er kinderen die echt niet in het schoolsysteem passen. Mijn boek De scootmobiele eenheid is een verkapt pleidooi dat ze dat ook niet hoeven. Het gaat over een meisje, Luca. Ze houdt niet van groepen. Ze heeft alles geprobeerd: kinderen nadoen, zich terugtrekken of juist op de voorgrond treden. Jaar in jaar uit, maar het lukt gewoon niet. Ze besluit niet meer naar school te gaan.

Voor straf moet ze een week lang propjes prikken in het park. Tijdens die strafweek ontstaat er een clubje van vijf kinderen, die allemaal afgekaatst zijn uit het schoolsysteem. Tot Luca’s eigen verbazing vindt ze die strafweek heel leuk, en dat komt omdat die vijf kinderen elkaar vinden. Het zijn allemaal einzelgängers.

Ik kan me het beste inleven in de moeder van Luca. Zij denkt: je moet toch vrienden maken en leren functioneren in groepen? Tijdens het schrijven besloot ik dat ik die moeder moest overtuigen. Ik wil dat die moeder aan het einde zegt: “Nee, het hoeft niet meisje, ga maar lekker thuiszitten.”’

Wat kunnen wij kinderen leren?
‘Dat iedereen zijn eigen kracht heeft. In een klas van twintig kinderen zitten twintig verschillende mensen: zoek je plek maar.’

Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Hun ongepolijste manier van denken. Volwassenen zijn veel sociaal wenselijker, we hebben allemaal regels in ons denksysteem zitten. Kinderen hebben dat nog niet. Die kunnen zeggen: ik wilgewoon niet naar school, terwijl een volwassene denkt: maar dat hóórt toch? Terwijl Luca gewoon gelijk heeft.’

De Scootmobiele Eenheid filosofische kinderboeken

De scootmobiele eenheid
Mirjam Oldenhave
ill. Rick de Haas
Querido
96 blz.
€ 13,99

Stine Jensen, Het grote boek van mooi en lelijk

Wat is de filosofie in uw boek?
Het grote boek van mooi en lelijk gaat over esthetica, de filosofische discipline die zich met het schone bezighoudt. Maar dan wel vertaald naar de alledaagse kinderwereld. Het gaat niet alleen over kunst, maar ook over het bakken van taarten, het inrichten van je kamer, kleding, muziek maken. De esthetische blik is een manier om naar de wereld te kijken, en die komt niet vanzelf, die moet je aanleren. Gesprekken voeren over schoonheid is van groot belang; het gaat over wat van waarde is voor jou. Met dit boek wil ik laten zien dat schoonheid niet zomaar iets “voor erbij” is. Schoonheid biedt troost en geeft het leven zin.’

Wat kunnen we kinderen leren?
‘Vragen stellen. We trainen kinderen veelal in het geven van antwoorden die goed of fout zijn. Maar het stellen van vragen, wat kinderen in een bepaalde periode lekker veel doen, is een filosofische gave om vast te houden.’

Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Er zijn vaak meerdere antwoorden mogelijk, dat is wat we kunnen kinderen leren. En kinderen zijn soms heel eerlijk in hun antwoorden, dat is verfrissend. Als je hen bijvoorbeeld vraagt wat er beter kan aan de opvoeding, zeggen ze: “Nou, ouders zitten te lang op hun telefoon!”’

Het grote boek van mooi en lelijk filosofische kinderboeken

Het grote boek van mooi en lelijk
Stine Jensen
ill. Marlies Visser
Kluitman
128 blz.
€ 20,99

Even tussendoor… Meer lezen over filosoferen met kinderen? Schrijf je dan in voor de gratis nieuwsbrief:

Meld u aan voor onze nieuwsbrief

Ontvang elke woensdag het laatste filosofie nieuws, de beste artikelen van de week en af en toe een aanbieding.
Ontvang wekelijks het laatste filosofienieuws, de beste artikelen en af en toe een aanbieding.

Tiny Fisscher, De Profeet, verteld voor kinderen

Wat is de filosofie in uw boek?
‘Mijn boek is een hertaling van het oorspronkelijke boek De Profeet van Khalil Gibran. Het gaat over de wijze man Almustafa die teruggaat naar zijn thuisland, na twaalf jaar als banneling gewoond te hebben in een andere stad. De bewoners van de stad vinden het jammer dat hij weggaat, want ze willen nog zoveel aan hem vragen. In het oorspronkelijke boek zijn het volwassenen die hem vragen stellen, in mijn boek zijn het kinderen.

Waarom wil ik soms juist dingen doen die niet mogen? Wat is het verschil tussen goed en slecht? Waarom is het zo moeilijk om de hele tijd gelukkig te zijn? Van liefde tot fouten maken: de kinderen stellen de wijze man allerlei levensvragen. Almustafa legt ze van alles uit, maar via de vragen die hij aan hen stelt, vinden de kinderen ook zelf antwoorden.’

Wat kunnen wij kinderen leren?
‘Vooral dat alles twee kanten heeft. Kinderen kunnen nog zo nieuwsgierig zijn; ze kunnen dingen ook erg zwart-wit zien. Zij is stom, en zij is lief. Hij deed onaardig tegen mij, dus nu wil ik niet meer met hem spelen. Maar waarom deed dat kind rottig tegen jou? Die empathie moeten ze leren ontwikkelen.’

Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Behoorlijk wat. Verwondering, nieuwsgierigheid, leergierigheid. En nu vergeet ik vast nog honderd dingen op te noemen.’

filosofische kinderboeken

De profeet, verteld voor kinderen
Khalil Gibran, hertaling Tiny Fisscher
ill. Pyhai
Samsara
160 blz.
€ 19,90

Sabine Wassenberg, De Zoon van de Gazelle

Wat is de filosofie in uw boek?
De Zoon van de Gazelle is een hervertelling van een beroemd verhaal uit de twaalfde eeuw van de islamitische filosoof Ibn Tufayl. Hij schreef een verhaal over Hayy die opgroeit op een onbewoond eiland. Deze Hayy vraagt zich af: wat is het leven? Wat ben ik ten opzichte van de wezens en dingen om mij heen?

Het verhaal is een metafoor voor de zoektocht van de mens naar zingeving. Vroeg of laat vragen we ons allemaal af waarom we hier zijn beland. Het doet mij denken aan hoe een kind naar de wereld kijkt. Op je vijfde of zesde kijk je een keer in de spiegel en opeens merk je: “hee, ik leef. Hoe kan dat eigenlijk?”

Wat kunnen we kinderen leren?
‘Als opvoeder moet je de nieuwsgierige blik van kinderen niet begrenzen of ontmoedigen door hun vragen te beantwoorden met: zo zit het gewoon en daarmee basta. Je kan beter met ze meevragen, de twijfel opzoeken.’

Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Als we onze kinderen een filosofische houding willen meegeven, moeten we eerst zelf iets ontleren: het vasthouden aan vastgeroeste overtuigingen. En dat is precies wat we van kinderen kunnen leren. Zij kunnen ons leren vrij en ongehinderd door enige kennis naar de wereld te kijken.’

De Zoon van de Gazelle

De zoon van de gazelle. Een filosofische vertelling
Sabine Wassenberg en Kamel Essabane
ill. Karuna Wirjosemito
De Meent
160 blz.
€ 22, 50

Joke van Leeuwen, Ik ben hier!

Wat is de filosofie in uw boek?
‘De jonge hoofdpersoon Jona denkt na over hoe dieren en mensen met vijandschap omgaan, over het klimaat, over het vergeten van vanzelfsprekendheden. Kortom, Jona is een denkertje.’

Wat kunnen we kinderen leren? 
‘Jonge kinderen zijn van zichzelf al vragenstellers. Door filosofisch met hen bezig te zijn, kunnen ze beseffen dat niet alles een goed of fout antwoord heeft, dat ze zelf kritisch kunnen denken en dat het zinvol is te luisteren naar hoe anderen denken. Ze hebben ook veel verbeeldingskracht. Dat kunnen we stimuleren zodat hun denken niet te veel in vaste kaders wordt geprangd en ze niet alleen maar meningen van anderen herhalen.’

Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Er zijn eigenschappen die soms kinderlijk worden genoemd, maar die wat mij betreft zinvol zijn om als volwassenen niet te verliezen. Het vermogen tot verwondering, speelsheid in het denken en doen, weetgierigheid en helemaal in een bezigheid kunnen opgaan.’

Ik ben hier!

Ik ben hier!
Joke van Leeuwen
Querido
128 blz.
€ 16,99